İsmi pek tatlı, görmek, duymak, okumak hemen can çektiriyor. Çikolata! Kadınların en sevdiği şeylerden, en önemli zaaflarından biri. Çikolatanın o kadar da tatlı olmadığı bir yer var: yumurtalıklardaki kistik yapılar.
Çikolata kistleri, aslında rahmin iç dokularının rahim dışında olması. Tıptaki adı endometriozis olan çikolata kistlerinin en sık rastlandığı yerler yumurtalıklar, tüpler, karın zarı, bağırsaklar, idrar torbası. Daha az oranda da vücudun farklı yerlerinde saptanabiliyor; kulak, kemik gibi. Şaşırtıcı, değil mi? Aynı zamanda da oldukça nadir görülüyor.
Dokuların rahim içinde değil de dışında olması dediğimize göre merak edeceğimiz şeylerden biri de kanserli hücre niteliği taşıyıp taşımadığı elbette. Jinekolojik muayene şart olmakla birlikte, çikolata kistlerinin kötü yapıda bir hastalık olmadığını söylemeliyim.
20-40 yaş arası kadınlarda daha sık görülüyor
Endometriozise üreme çağındaki, cinsel olarak aktif, 20-40 yaş arası kadınlarda rastlanır, bu oran yaklaşık % 5-10’dur. Neden bu dönemde daha sık görülür? Aslında bu hastalığın nedeni tam olarak saptanamamasına ve çeşitli hipotezler üretilmesine rağmen, zemininde üreme çağında, salgılanan hormonlardan kaynaklandığı düşünülüyor ki bu da 20-40 yaşa denk gelir.
ÇİKOLATA KİSTİ NASIL OLUŞUR
Oluşması hakkında çeşitli hipotezler var. Bunlardan bazıları:
1. Adet döneminde adet kanının geriye doğru akıp tüplere ve karın içerisine doğru ilerlemesi ve orada konuşlanması
2. Rahmin iç tabakasının damarlar yoluyla vücutta diğer yerlere taşınması
3. Karın içerisinde bulunan bazı hücrelerin çeşitli dönüşümlerle rahim iç dokusuna benzemesi
Hastalar hangi şikâyetlerle tarafımıza başvururlar:
• En sık olarak adetlerin sancılı olması görülür
• İlişki sırasında ve sonrasında ağrı olur
• Sürekli bir kasık ağrısı, makata vuran ağrılar, dışkıda kan izlenmesi
• Karın ağrısı, bel ağrısı, kasık ağrısı, bacak ağrısı
• Eğer bağırsak tutulumu varsa kabızlık veya ishal
• İdrar torbası tutulumu varsa idrarda kanama, yanma
• Kısırlık (gebe kalamama)
• Bazen adet döneminde kanama ile beraber burun kanamaları ya da vücudun çeşitli yerlerinde kanamalar, morluklar
• Belki de halkımız tarafından en çok bilinen yumurtalıklarda bu birikimlere bağlı olarak görülen çikolata kistleri
• Bazen hiçbir şikayet görülmeyebilir
Riskli guruplar:
• Anne ve teyzede bu hastalığın olması kadında da olma ihtimalini arttırabilir.
• Beyaz insanlarda ya da çekik gözlü asya ırkında daha sık rastlanır.
• Doğum yapmamış kadınlar daha fazla risk altındadır.
ÇİKOLATA KİSTİNİ NASIL SAPTARIZ
Endometriozisi kesin olarak teşhis edebilmemiz için kadının karın içini gözümüzle görmemiz ve bu hastalığın yaptıklarını saptamamız gerekir. Gerek görülürse şüphelenilen alandan parça alınıp patolojik olarak değerlendirilir ve eş zamanlı olarak hastalığın kesin tanısı saptanır. Bu saptamayla, ister karından optik aletlerle içeriye girilerek olsun, ister karnı açarak olsun, hastalığın var olup olmadığının yanı sıra hastalığın hangi aşamada olduğu da görülür ve tedavi buna göre belirlenir. Çünkü endometriozise hafif, orta veya şiddetli yoğunluklarda rastlanabilir.
Bu hastalıkta, belki de en önemli sonuç kısırlığa sebebiyet vermesi. Her kadında kısırlık olur mu? Hayır tabii ki… Her endometriozis hastasında kısırlık oluşmaz. Hatta hastaların yaklaşık yüzde70’inin hiçbir gebelik için tedavi almasa da 3 yıl içerisinde kendiliğinden gebe kalabildikleri saptanmış ama eğer kadın kısırsa, araştırılması gerekir. Bazı kadınlar, kendiliğinden gebe kalabilirken, bazıları gebelik için çeşitli tedavi yöntemlerine, aşılama veya tüp bebek tedavisine ihtiyaç duyabilirler. Tüplerde, yumurtalıklarda ve karın içinde yapışıklık yaparak, yolları tıkayarak, ayrıca endometriozis odaklarından salgılanan bazı maddeler yumurta ve spermin döllenmesine, rahim içerisine yerleşmesine engel olarak bu duruma sebebiyet verebilir.
Gebe kalan endometriozis kadınlar bazen endişelenebiliyor “acaba bu yapışıklıklar ya da bu durum bebeği etkiler mi?” diye ama bilimsel olarak gebelikle ilgili konularda risk artışına rastlanmamıştır. Kaldı ki gebelik endometriozis hastalığının gerilemesini ve şikayetlerin azalmasını sağlar. Endometriozis odaklarının bir diğer özelliği, çevredeki komşularını rahatsız etmesi ve kistleşmesidir bu gibi durumlar da bizim için önemlidir hatta hastalık derecelendirilmesinde önem arz eder.
TEDAVİSİNE DAİR
Endometriozisin kesin ve kalıcı tedavisi yok. Tedavinin amacı, ağrıyı gidermek ve kısırlığı ortadan kaldırmak. Bu amaçla tıbbi ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Eğer çok az şikayet varsa fakat günlük hayatını etkilemiyorsa ya da kadın menopoza yakınsa tedavi verilmeden takip edilebilir.
Kısırlık için ilaçla ya da iğneyle yumurtlama tedavisi, aşılama veya tüp bebek gibi tedaviler uygulanabilir.
UMUTSUZLUK VE KORKUYA HAYIR
Yalnız değilsiniz, pek çok kadının da tıpkı sizin gibi bir çikolata kisti var, kimininki tekrarlıyor, kimininki daha irice. Ama bu hayatınızı değiştirmiyor, sizi felaketlere sürüklemiyor. Çare düzenli jinekolojik muayene! Çare doktor sözüne riayet!